KÖYÜMÜZ'ÜN TARİHİ VE KÜLTÜRÜ-1

  23-08-2014   19:12:14

KUYULUTATLAR KÖYÜNÜN TARİHİ VE  KÜLTÜRÜ (*)

                Kuyulutatlar Köyü, Nevşehir’in güneyinde, Niğde sınırında,  yaklaşık 1200 nüfuslu bir köydür. Köye, bağlı olduğu Derinkuyu ilçesinden ve Acıgöl ilçesinden geliş gidiş mümkündür. Ancak yaygın olarak Derinkuyu ilçesi üzerinden ulaşım sağlanmaktadır. Köyün Derinkuyu ilçe merkezine uzaklığı 17 kilometredir.

                Kuyulutatlar Köyü bağlı olduğu İl Nevşehir’e 47 km, Niğde’ye 68 km, Kayseri’ye ise 120 km. uzaklıktadır.

                Kuyulutatlar Köyünün güney yönü hariç, diğer yönleri tepe ve belenlerle çevrilmiştir. Köyün güneyinde Niğde’ye bağlı Kayırlı ve Gösterli Köyü  vardır. Doğusunda ve bağlı olduğu ilçe Derinkuyu istikametinde Suvermez Köyü ve Yazıhüyük Kasabası vardır. Kuyulutatlar’ın batısında, Acıgöl ilçesine bağlı Kurugöl Köyü vardır. Kuzeyinde ise Derinkuyu’nun köylerinden Doğala köyü bulunmaktadır.

                Kuyulutatlar Köyünün etrafındaki kasabaların kurulması ve tekrar köy halinde dönüşmeleri yakın zamanda gerçekleşmiştir. Nüfus azalmasına bağlı olarak Suvermez, Kurugöl ve Kayırlı kasabaları 2014 yılında köye dönüşmüştür. Etraftaki kasabalar kurulmadan daha önce, 1977 yılında bir yaz gününde  Köyün  kasaba  olup olmaması konusunda referandum yapılmış; referandum sonucunda köyün kasaba yapılması reddedilmiştir.  İlginçtir, köy halkından  referandumu sorduğum pek çok insan  yapılan referandumu hiç duymadığını ifade etmişlerdir.

           Köy halkından, köyün geçmişi ile bilgisi olduğu söylenilen bazı insanlarla vaktinde görüşmek kısmet olmadı. Bizim yaşımızda pek çok insanın duyduğu bazı söylemlerle birçok veriyi birleştirmek suretiyle ve bazı genellemelerle bir bakış açısı sağlamak, gelebilecek tenkit, öneri ve sağlıklı bilgilerle oluşan düşünceyi sistemli temele oturtmak amacıyla ve eldeki bazı bilgilerle Köyümüzün genel ve köklü tarihi üzerinde bir takım birleştirme yapmak mümkün olmaktadır.

          1980’li yıllarda, köyün tarihi ve eski yapısı üzerine görüştüğüm pek çok yaşlı büyüğüm, kendi çocukluk dönemlerinde köydeki hane sayısını 25-30 civarında olduğunu hatırladıklarını söylemişlerdir. Bazıları da 30-35 sayısını vermişlerdir. Bana bu sayıyı veren insanlar bugün yaşasalar 100-110 yaş civarında olacaklardı. Başka bir bakış açısıyla ve ılımlı bir genelleme ile günümüzden yaklaşık 100-110 yıl önce, köydeki hane sayısının 25-30 civarında olduğunu ifade etmiş sayılabilirler. Verilen sayıların önemi, yapılacak bir değerlendirme için önem taşımaktadır.

          50’li yaşlarda olan kişiler,  yukarıdaki gibi bir sayıyı duymuşlarsa köydeki nüfus artışının son yüzyılda çok önemli artış gösterdiğini varsaymak isabetli olacaktır. Köydeki hane sayısının 30 olduğu dönemde, bir hanede yaşayan insan sayısının 5-6 olacağı varsayılırsa köyün nüfusunun 100 veya 110 yıl önce azami 180-200 olacağı düşünülebilir. Bu sayı yüksekliği yönünden iyimser bir sayıdır. Makul sayı ise 130 ile 150 arasıdır. 20.yüzyılda birbirini etkileyen, hızlı bir nüfus artışı olduğunu, 1970’li ve özellikle 1980’li yıllardan sonra ise köy dışına açılma ile nüfus artışının tersine dönmeye başladığını söylemek uygun olacaktır.

                20. yüzyıl başında 25-30 hane olan bir köyün geçmişinin birkaç aile ile kurulduğu ve sonradan köyde ikamet etmeye başlayan kişilerin de köyde hane sayısına eklenmesi gerektiği düşüncesiyle  köyün geçmişinin, 300-350 yıla dayanması mümkün görülmektedir.

             Köye ilk gelen insanların kimler olduğu hakkında net ve sağlıklı bir bilgiye henüz erişilememiştir. Ancak bazı verilerin birleştirilmelerinden özellikle dinî uygulamalar ile dil ve ağız özelliklerinden hareket edildiğinde ilk gelen kişilerin temel karakter özellikleri hakkında bazı  yargılar şu şekilde gelişmektedir:

            Köy halkının tüm gelenekleri birlikte ele alınıp incelendiğinde, köye ilk gelen insanların, dini yönden bilgili, irfan sahibi, geleneklere bağlı ve aile bağları oldukça kuvvetli insanlar oldukları düşünülebilir. Çünkü Kuyulutatlar Köyünde, dini gelenekler halen çok önemli, dine dayanan dayanışma bağları çok sağlam, kamu otoritesi ise çok kuvvetlidir. Köyün kurucularının dinî ilim sahibi oldukları yetiştirdikleri nesillerden de anlaşılmaktadır. 20.yüzyıl başında, yani Osmanlı devletinin son dönemlerinde tüm Türkiye coğrafyası birlikte düşünüldüğünde dini bağların ülke çapında aynı derecede kuvvetle gelişmemiş olduğu kolayca anlaşılabilir.

            Kuyulutatlar’da gelişen dini bağlar ise sadece Sünni-İslam bağlarıdır. Kabul görmüş mezhep Hanefi mezhebidir.  Köyde ehli beyt sevgisi oldukça kuvvetlidir. Sünni anlayışa sahip kişilerce çok yaygın kullanılan erkek isimleri Mart 2006 sonuna kadarki nüfus kayıtları incelendiğinde Bekir ismi 12 kişiye, Ömer ismi 46 kişiye, Osman ismi 38,   Ayşe ismi ise  140 kişiye isim olmuştur. Ehli beyt isimleri ise şu şekilde Ali ismi 42, Hasan 57, Hüseyin 49, Hasan Hüseyin 6 Fatma ismi ise köydeki en fazla karşılaşılan isim olarak 221 kişiye verilmiştir. Yukarıdaki sayılar köydeki ehli beyt sevgisinin gücü ile, aynı zamanda geçmişe bağlılık ile büyüklerinin adlarını yaşatma anlayışını göstermektedir.

          Mernis projesine göre, Köy nüfusuna kayıtlı tüm insanların adları üzerinde Mart 2006 tarihi itibariyle,  tarafımdan yapılan incelemeye göre, Köyde en yaygın olarak yer alan  erkek ve kadın isimleri ise ismi taşıyan kişi sayısı şöyledir:

KUYULUTATLAR KÖYÜNDEKİ KAYITLI TÜM ERKEK İSİMLERİ İÇİNDE EN YAYGIN KULLANILAN ERKEK İSİMLERİ VE  İSMİ TAŞIYAN KİŞİ SAYILARI:

En yaygın kadın isimleri de tamamen din kaynaklıdır. Son zamanlarda yaygın kullanılmayan din kaynaklı bazı kadın isimleri  de kız çocuklarına verilmeye başlanmıştır.(devam edecek)

    Mustafa DEMİR (*)

(*)Eğitim Uzmanı

Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni

Tel:0535-3745023

mustafademir50@hotmail.com

kuyder.com